W piątek 22 listopada w Muzeum Ziemi Chełmińskiej odbył się wykład pana Łukasza Ciemińskiego, etnografa i historyka sztuki  z Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu pt. ”Żyd z Chełmna,co to w ogóle znaczy?”. Był to ostatni z cyklu 3 wykładów w ramach projektu ”Łączy nas pamięć – Z dziejów gminy żydowskiej w Chełmnie”. W ramach tego projektu zrealizowano 4 przedsięwzięcia. Oprócz wspomnianych wykładów można było również w 3 miejscach (szkoła w Grubnie, Kinoteatr Rondo i MZCH) obejrzeć wystawę o chełmińskich Żydach. Więcej…

20 listopada w Kinoteatrze Rondo w Chełmnie odbyła się główna cześć projektu pt. ”Łączy nas pamięć – Z dziejów gminy żydowskiej w Chełmnie”. Autorzy projektu Monika Rodzik i Piotr Sołtysiak przy honorowej obecności Dyrektor Zespołu Szkół CKZ w Grubnie pani Edyty Chrapińskiej przywitali licznie zgromadzonych gości i podziękowali osobom i instytucjom zaangażowanym w projekt. Tego dnia kino było wypełnione po brzegi seniorami z Uniwersytetu Trzeciego Wieku, uczniami szkoły w Grubnie i z ZSO nr 1 w Chełmnie oraz mieszkańcami miasta Chełmna. W pierwszej sali  można było zobaczyć wystawę poświęconą chełmińskim Żydom zawierającą 23 wielkoformatowe zdjęcia. Więcej…

W naszej szkole w październiku i listopadzie w ramach realizowanego przez panią Monikę Rodzik i pana Piotr Sołtysiaka projektu pt. ”Łączy nas pamięć – Z dziejów gminy żydowskiej w Chełmnie” można było oglądać wystawę o gminie żydowskiej. Wystawa była poświęcona pamięci chełmińskich Żydów, którzy swoją kilkusetletnią obecnością wpisali się w historię miasta.  W mieście znajdowały się synagoga, mykwa i cmentarz. I właśnie zdjęcia dotyczące tych obiektów mogli nasi uczniowie zobaczyć na wystawie. Szczególnie duże wrażenie zrobiła na nich informacja, że po zabiciu Żydów w 1939 r. Niemcy spalili synagogę, sprofanowali cmentarz, a macew użyli do utwardzenia drogi. Ciała pochowanych na cmentarzu osób następnie prawdopodobnie zbezczeszczono podczas prowadzonych tam prac budowlanych. Więcej…

W naszej szkole od marca do maja można było zobaczyć wystawę IPN pt. ”Sąsiedzka krew. Ludobójstwo wołyńsko – galicyjskie 1943-1945”. Wystawa przedstawiała bardzo tragiczny i krwawy okres w dziejach naszego kraju i bardzo trudny temat we wzajemnych polsko – ukraińskich relacjach. Poszczególne plansze pokazywały narastanie wzajemnej nieufności, wrogości i w końcu nienawiści. Z jednej z pierwszych plansz można było się dowiedzieć o polityce Polaków wobec Ukraińców w okresie kształtowania się II RP i w czasie jej trwania, polityce, która była nacechowana niekonsekwencją i ”obarczona ułomnościami” wobec mniejszości ukraińskiej, która na południowym wschodzie odrodzonego państwa polskiego, stanowiła większość. Więcej…

Podczas drugiej wizyty w IPN w Bydgoszczy sześcioro naszych uczniów miało okazję wysłuchać wykładu pana dr. Dawida Kobiałka pt. ”Archeologia zbrodni – badania naukowe miejsc kaźni z okresu II wojny światowej na Pomorzu Gdańskim”. Szczególnie przyjmująca była opowieść o pracach badawczych w Dolinie Śmierci w Chojnicach. Pan dr Kobiałka mieszkał nieopodal tego miejsca i znał je od dziecka, nie wiedział jednak, że już jako dorosły człowiek i naukowiec będzie badał te miejsca niemieckich zbrodni.

Więcej…

1 marca w ramach obchodów Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych młodzież z naszej szkoły przy asyście żołnierzy Wojska Polskiego jak co roku złożyła kwiaty na grobie Alfonsa Jarockiego i jego żony Heleny. Państwo Jarockich podczas okupacji niemieckiej byli żołnierzami AK. Pan Alfons Jan Jarocki urodził się w 1910 r. w Dąbrowie Chełmińskiej. W 1931 r. skończył seminarium nauczycielskie, a z Chełmnem był związany poprzez pracę jako nauczyciel wychowania fizycznego w zakładzie oo. Palotynów. Podczas wojny obronnej w 1939 r. Jarocki był dowódcą 9 kompanii  w 16 Dywizji Piechoty,  dostał się do niewoli, z której uciekł i ukrywał się. Od 1940 r. był członkiem Związku Walki Zbrojnej, organizował struktury konspiracyjne w Inspektoracie Brodnickim, a następnie tczewskim i chojnickim. Po zakończeniu niemieckiej okupacji nie ujawnił się komunistycznym władzom, pozostał w konspiracji, walcząc o wolną Polskę. Był członkiem Delegatury Sił Zbrojnych, a także współtworzył Pomorski Okręg Zrzeszenia Wolnic i Niezawisłość, gdzie był szefem Referatu Organizacyjnego i zastępcą prezesa Pomorskiego Okręgu WIN. Został aresztowany w 1946 r. i skazany przez komunistów na 8 lat więzienia. Podczas śledztwa był torturowany. Wyrok podniesiono mu następnie do 10 lat, a na mocy amnestii z maja 1947 r. zmniejszono do lat 5. Niestety więzienia we Wronkach nie opuścił, zmarł we wrześniu 1948 r. Według oficjalnej wersji popełnił samobójstwo, ale rodzina podejrzewała, że został przez komunistów zamordowany. Na pogrzebie nie pozwolono otworzyć trumny, żona i dwie córki nie mogły się pożegnać z mężem i ojcem. W 1977 r. został ekshumowany i pochowany na cmentarzu w Chełmnie obok żony Heleny, więźniarki niemieckiego obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Alfons Jarocki został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Walecznych. Podczas złożenia kwiatów uczniowie posłuchali, krótkiej prelekcji na temat Jarockiego, a także nakręcili krótki film, który zamierzają wykorzystać w etiudzie poświęconej tej postaci.

Piotr Sołtysiak

Więcej…

Po przerwie ruszyły znów zajęcia koła historycznego, które w swej pierwszej odsłonie były poświęcone gminie żydowskiej w Chełmnie. W zajęciach po lekcjach uczestniczyło ponad 30 osób. Pierwsze wzmianki o Żydach w Chełmnie wg pani Anny Soborskiej – Zielińskiej, autorki publikacji o wyżej wymienionej tematyce, pochodzą z czasów średniowiecza, gdy nie byli zbyt mile widziani na terenach należących do Zakonu Krzyżackiego, a od 1479 ponownie do Polski. Niechęć ta miała przede wszystkim podłoże o charakterze ekonomicznym, a Żydów traktowano jako konkurencję W 1657 r. podczas drugiej wojny szwedzkiej pojawiła się informacja o Żydach w naszym mieście, od których zakupiono świece dla Szwedów. Żydzi, którzy chcieli stać się obywatelami miasta przechodził na wiarę katolicką, dokonując konwersji. Sytuacja społeczności żydowskiej zmieniła się po I rozbiorze Polski, kiedy to złagodzono prawo dotyczące osiedlania się ich na tych terenach. Jednak powstanie gminy żydowskiej w Chełmnie to dopiero rok 1820, a jej oficjalne zatwierdzenie miało miejsce 1857 r. Na terenie miasta znajdowała się synagoga, kirkut, czyli żydowski cmentarz i mykwa. Liczebność Żydów w Chełmnie zmieniała się i jak podaje pani Soborska – Zielińska np. w 1816 r. było ich 42, ale 70 lat później liczba ta wzrosła aż do 520. Wraz z odzyskaniem niepodległości przez Chełmno w 1920 r. wzrosła migracja Żydów do Niemiec i w 1927 r. w mieście było ich tylko 25. Kres społeczności żydowskiej przyniosła II wojna światowa, kiedy to większość z nich została zamordowana przez Niemców w lesie w Klamrach. W związku z uratowaniem podczas II wojny światowej żydowskiej dziewczynki Rebeki Motyl, rodzina państwa Kaczmarków mieszkająca w Chełmnie przy ulicy Rycerskiej 4, otrzymała medal Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata.

Więcej…

Od 10 października w naszej szkole możemy oglądać wystawę poświęconą Polskiemu Państwu Podziemnemu na Pomorzu. Na 18 planszach można zobaczyć m.in. informację o powrocie tego regionu do Polski w 1920 r. i zaślubinach jakie dokonał wtedy z Bałtykiem gen. Haller; jest tam również informacja o budowie portu w Gdyni, jednego z największych przedsięwzięć budowlanych II RP. Kolejne plansze pokazują atak Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r. i represje przeciwko Polakom na Pomorzu m.in. w bydgoskim Fordonie czy Szubinie. Szczególnie mocno wybrzmiewają w tym kontekście słowa niemieckiego szefa sztabu generalnego gen. Hansa von Seeckta zamieszczone na jednej z tablic, który powiedział ”Istnienie Polski jest nie do zniesienia, podważa ona warunki bytu Niemiec. Musi ona zniknąć i zniknie”. Duże wrażenie na uczniach zrobiła informacja z tablicy z Grudziądza poświęcona członkom organizacji „Rota”, których Niemcy w ramach represji zgilotynowali. Na innej z plansz można przyjrzeć się schematowi działania państwa podziemnego, którego „mózg” znajdował się w Londynie pod postacią rządu gen. Sikorskiego, a w okupowanej Polsce struktura rozgałęziała się na dwa piony: wojskowy i cywilny. Na wystawowych banerach można również zobaczyć komendantów Pomorskiego Okręgu AK m.in. ppłk. Józefa Chylińskiego. Oglądający wystawę uczniowie mogli się także dowiedzieć o prowadzonej przez konspiratorów akcji propagandowej, skierowanej do społeczeństwa pod postacią ulotek, gazetek i innego rodzaju pism, które kolportowano również w języku niemieckim, dostarczając tym samym żołnierzom okupanta prawdziwych informacji np. o klęskach Wehrmachtu na froncie wschodnim. Niestety zakończenie wojny w 1945 r. nie przyniosło prawdziwej wolności, przeciw nowej komunistycznej okupacji stanęła również cześć członków państwa podziemnego na Pomorzu, tworząc m.in. struktury Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, a później Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Na Pomorzu działa również m.in. V Wileńska Brygada AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, która to grupa partyzancka przez długi czas skutecznie zwalczała nową komunistyczną władzę.  Piotr Sołtysiak Więcej…

W piątek 7 października młodzież naszej szkoły wzięła udział w obchodach dnia pamięci o ofiarach Wojskowego Obozu Internowanych w Chełmnie na Kępie Panieńskiej. Spotkanie było zorganizowane przez IPN i odbyło się w LO w Chełmnie. Obozy, o których dowiedzieli się nasi uczniowie zostały utworzone w 1982 r. jako forma represji dla działaczy „Solidarności” w okresie trwania w Polsce stanu wojennego wprowadzonego 13 grudnia 1981 r. przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego w celu utrzymania się komunistów przy władzy. Łącznie w kraju było 13 takich obozów (10 dla rezerwistów i 3 dla żołnierzy zasadniczej służby wojskowej) i przebywało w nich 1711 opozycjonistów wytypowanych przez Służbę Bezpieczeństwa. Większość obozów została zlikwidowana w 1983, ale niektóre zamknięto dopiero w 1984 r.

Więcej…