22 stycznia 1863 r. wybuchło największe  XIX- wieczne polskie powstanie niepodległościowe. Rozpoczęło się ono w skrajnie niesprzyjających warunkach pogodowych, a zostało przyspieszone branką, czyli poborem do rosyjskiej armii. Chcąc uniknąć poboru, młodzi spiskowcy uciekli do lasów i zorganizowali się w oddziały partyzanckie, atakując żołnierzy rosyjskich. W czasie trwania walk odbyło się około 1200 bitew i potyczek, a przez szeregi powstańców przewinęło się ok. 200 tys. ludzi. Władze powstańcze uznały, że powstało „tajemne” państwo polskie w granicach sprzed rozbiorów. W czasie trwania walk odwołano się m.in. do idei Rzeczpospolitej Trojga Narodów- obok godła Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego  przedstawiona została również  postać Archanioła Michała, patrona Rusi. Najdłużej walczącym oddziałem powstańczym był bijący się na Podlasiu  oddział księdza Stanisława Brzóski. Sam ksiądz został ujęty i powieszony na rynku w Sokołowie Podlaskim 23 maja 1865 r. Tym samym zakończył się ostatni niepodległościowy zryw Polaków w XIX w. Idee powstania styczniowego były niezwykle żywe w II RP, odwoływał się do nich m.in. marszałek Józef Piłsudski. Kiedy w 1925 r. odsłonięto w  Warszawie Grób Nieznanego Żołnierza, pierwszą wartę przy nim pełnili weterani powstania styczniowego.

Piotr Sołtysiak

POWRÓT CHEŁMNA DO POLSKI I WIZYTA  GEN. J. HALLERA.

Chełmno powróciło do Polski 22 stycznia 1920 r., po 148 latach odcięcia od reszty kraju pruskim zaborem. W dniu tym do miasta wkroczyły oddziały wojska polskiego, a władzę przejęli polscy urzędnicy. W czwartek 29 stycznia 1920 r. do Chełmna rannym pociągiem o godzinie 10 przybył gen. Józef Haller. Na peronie witała go kompania honorowa i przedstawiciele władz miasta, bractw, towarzystw i cechów, a także zwykli obywatele. Mieszkańcy pozdrowili przybyłego generała okrzykiem „Niech żyje”. Po ceremonii na dworcu Haller udał się w kierunku Bramki, gdzie klęknął i pomodlił się. Tu też został powitany chlebem i solą,  a następnie pojechał na rynek, gdzie kroczył przed frontem stojących na baczność żołnierzy. Zwiedzał również klasztor i zatrzymał się, by popatrzeć na dzielnicę Rybaki i widok na Wisłę. Po krótkim pobycie generał udał się następnie do Grudziądza. Nie była to jednak jego jedyna wizyta w mieście, gdyż mieszkając później w pobliskim Gorzuchowie,  często je odwiedzał. Tym sposobem Chełmno,  podobnie jak i całe Pomorze, zostało przyłączone do odrodzonego państwa polskiego i było jego nieodłącznym elementem aż do kolejnej zawieruchy dziejowej, która rozpoczęła się w 1939 r.

W 1795 r. nastąpił III rozbiór i Polska została wymazana z mapy Europy. Pomimo aliansu z Napoleonem i dziewiętnastowiecznych powstań niepodległościowych: listopadowego, krakowskiego i styczniowego – nie udało się Polakom odzyskać niepodległości. Kiedy walka drogą zbrojną, ze względu na współpracę zaborców, okazała się niemożliwa, postanowiono wzmacniać świadomość narodową, a poprzez to dążyć w dalszej perspektywie do niepodległości, działając w ramach  pracy organicznej i pracy u podstaw. Ku „pokrzepieniu serc” tworzyli  również artyści, m.in. Sienkiewicz, Orzeszkowa czy Matejko.

Więcej…

17 września 1939 r. Armia Czerwona  bez formalnego wypowiedzenia wojny wkroczyła na terytorium II RP, realizując zawarte w pakcie Ribbentrop – Mołotow ustalenia IV rozbioru Polski. Rosjanie kłamliwie tłumaczyli fakt wkroczenia ich wojsk na terytorium naszego kraju chęcią ochrony zamieszkujących u nas mniejszości białoruskich  i ukraińskich. Tak też później to wydarzenie ukazywała komunistyczna propaganda, a za nią sterowana odgórnie historiografia. Co ciekawe, dla Rosjan II wojna światowa zaczęła się dopiero 22 VI 1941 r., czyli od agresji  III Rzeszy na ich  kraj, a o fakcie wcześniejszej współpracy z Hitlerem zapanowała  i nadal panuje zbiorowa amnezja. Amnezja ta niekiedy we współczesnej Rosji jest przerywana uzasadnieniami pseudohistoryków tłumaczącymi, a nawet pochwalającymi decyzję Stalina o wkroczeniu jego wojsk do Polski. Cóż, jaka władza, tacy historycy… Dla nas Polaków atak ZSRR był „ciosem w plecy”, wobec którego dalsza obrona kraju była skazana  na  porażkę.

Piotr Sołtysiak

W maju można było  w naszej szkole obejrzeć na parterze wystawę poświęconą  5. Wileńskiej Brygadzie AK mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”. W piątek natomiast uczniowie mogli posłuchać  prelekcji pracownika IPN-u w Bydgoszczy pana Mirosława Sprenglera, który przybliżył uczniom historię żołnierzy niezłomnych, ze szczególnym uwzględnieniem losów tego kresowego oddziału. Bydgoski historyk ukazał dzieje oddziału na Wileńszczyźnie, jego walki z Niemcami, Rosjanami i Litwinami, a także przedstawił jego powojenne walki  z polskimi siłami bezpieczeństwa na Białostocczyźnie, Pomorzu (m.in. w Borach Tucholskich) i Podlasiu.

Więcej…