27 stycznia 1945 roku to dzień, który na stałe wpisał się na karty historii. Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły na teren niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego, uwalniając kilka tysięcy jeszcze żyjących więźniów, a właściwie ludzkich wraków. Sam obóz powstał wiosna 1940 roku i początkowo był przeznaczony głównie dla polskich inteligentów i członków ruchu oporu. Przetrzymywano tam również niemieckich kryminalistów, radzieckich jeńców wojennych, księży i przede wszystkim Żydów, którzy byli głównymi ofiarami tej „fabryki śmierci”. W obozie dokonywano pseudomedycznych eksperymentów na więźniach, a najbardziej znanym lekarzem dopuszczającym się tych czynów był dr Josef Mengele, nazywany „Aniołem Śmierci”. Więcej…
Patriotyzm, przywilej czy obowiązek ?
9 listopada przedstawiciel naszej szkoły: Marcin Pieńczewski z kl. IV TOR i dziesięcioro uczniów z kl. III THR wzięło udział w debacie oksfordzkiej pod tytułem „Patriotyzm przywilej czy obowiązek ?”. Debatę przygotowała Szkoła Podstawowa nr 4 Chełmna. Wzięły w niej udział wszystkie chełmińskie szkoły podstawowe i średnie, a także zaproszeni eksperci, wśród których byli m.in. pan burmistrz Mariusz Kędzierski, pan wicestarosta Wojciech Bińczyk i pani dyrektor Muzeum Ziemi Chełmińskiej, Ewa Gerka. Debata stała na bardzo wysokim poziomie. Więcej…
„Zbrodnia Pomorska – Karolewo 1939”
07.11.2018 roku 60 naszych uczniów obejrzało w kinie Rondo film pod tytułem „Zbrodnia Pomorska – Karolewo 1939” nakręcony przez Unisławskie Towarzystwo Historyczne. Film opowiadał o zbrodni dokonanej przez formację Selbstschutz, czyli tzw. niemiecką samoobronę, która dopuszczała się zbrodni m.in. na Pomorzu i odpowiadała za śmierć ponad 40 tysięcy osób do końca 1939 r. Działania Selbstschutzu wymierzone były zarówno w polską inteligencję, jak i przedstawicieli innych grup społecznych i cechowała je wysoka brutalność i samowola, która niekiedy budziła zaniepokojenie nawet w kierownictwie SS. Więcej…
Elisabeth Watson – Cichociemna
06.11.2018 roku 25 uczniów naszej szkoły obejrzało w Kinie Rondo monodram pt. „Elisabeth Watson – Cichociemna”, który opowiadał o losach gen. Elżbiety Zawackiej jedynej kobiety wśród 316 cichociemnych. Ci to polscy żołnierze, skoczkowie spadochronowi, którzy przeszkoleni w Anglii byli zrzucani na terytorium okupowanej Polski i stali się elitą Polskiego Państwa Podziemnego. Grająca w monodramie aktorka, poznając losy gen. Zawackiej, równocześnie odkrywała swoją tożsamość na obczyźnie, poprzez poznanie konspiracyjnych losów swojej matki i ojca, dzięki czemu odbudowywała zerwane więzi z krajem. Uczniowie obejrzeli również poświęconą pani Zawackiej wystawę i posłuchali krótkich wspomnień o generał jednej z członkiń jej rodziny. Warto dodać, że bohaterka po wojnie była profesorem na UMK w Toruniu, założyła fundację „Archiwum Pomorskiej Armii Krajowej”, a otwarty kilka lat temu most w Toruniu nosi jej imię. Generał Zawacka dożyła 100 lat, zmarła w 2009 r. Piotr Sołtysiak. Więcej…
„Oni też ją tworzyli. 100 – lecie niepodległości”
11 listopada 1918 r. Polska odzyskała niepodległość. Wprawdzie Chełmno powróciło do Polski dopiero w 1920 r., ale również w Grubnie postanowiliśmy uczcić 100 rocznicę tego wydarzenia i zorganizowaliśmy wystawę pt. „Oni też ją tworzyli. 100 – lecie niepodległości”, poświęconą armii polskiej z 20-lecia międzywojennego. Do świeżo odzyskanej niepodległości bez wątpienia przyczyniło się Wojsko Polskie, które złożyło bardzo dużą daninę krwi, walcząc o kształt granic II RP. Wprawdzie oba chełmińskie pułki (66 Pułk Piechoty i 8 Pułk Strzelców Konnych) powstały nieco później, bo w 1919 i 1921 r., niemniej jednak tworzący je żołnierze już wcześniej zaangażowali się w dzieło odbudowy kraju. Więcej…
Rowerem przez historię – forty Twierdzy Chełmno
W ostatnią sobotę odbyła się pierwsza edycja wycieczki „Rowerem przez historię”, motywem przewodnim były forty Twierdzy Chełmno i miejsce kaźni Polaków w Klamrach. W pierwszej kolejności udaliśmy się do miejsca pamięci ofiar niemieckiej zbrodni we wsi Klamry, gdzie zbrodniarze z Selbstschutzu, czyli tzw. samoobrony niemieckiej zamordowali w 1939 r. jak podają szacunkowe dane około 2500 mieszkaniowców Chełmna i powiatu chełmińskiego. W miejscu tym zmówiliśmy krótką modlitwę. Więcej…
Akcja BohaterON – Pamiętajmy o powstańcach warszawskich!
Przez lata komunistycznej dyktatury w Polsce odmawiano uczestnikom powstania warszawskiego oficjalnego, państwowego uznania i szacunku władz. Inaczej było ze zwykłymi obywatelami, którzy swych bohaterów czcili praktycznie od samego początku. Jednak pełne upamiętnienie mogło nastąpić dopiero po 1989 r., a tak naprawdę od 2004 r. kiedy powstało Muzeum Powstania Warszawskiego, placówka prowadząca działalność naukowo – badawczą i edukacyjną poświęconą dziejom powstania. Obecnie po raz kolejny prowadzona jest akcja BohaterON, której celem jest wysłanie kartki do żyjących powstańców, ma ona być symbolicznym hołdem złożonym konkretnym osobom, ale też ich poległym lub zmarłym po wojnie kolegom i koleżankom. Więcej…
17 września 1939 – Pamiętamy !
Wczesnym rankiem 17 września 1939 r. wojska Stalina bez formalnego wypowiedzenia wojny wkroczyły do Polski, łamiąc postanowienia polsko – radzieckiego paktu o nieagresji z 1932 r. Atak ten był wynikiem porozumienia pomiędzy Hitlerem a Stalinem, zwanego paktem Ribbentrop – Mołotow. Wkraczający Sowieci napotkali na słaby opór wojsk Korpusu Ochrony Pogranicza, reszta polskiej armii walczył na Zachodzie z oddziałami niemieckimi. Więcej…
70 . rocznica śmierci bohatera – Witolda Pileckiego
25 maja 1948 r. został zamordowywany po wcześniejszym groteskowym procesie i bardzo ciężkim, pełnym tortur śledztwie rotmistrz Witold Pilecki, jeden z najodważniejszych ludzi II wojny światowej. Pilecki był podczas wojny oficerem Tajnej Armii Polskiej i AK, który dobrowolnie dał się złapać Niemcom podczas ulicznej łapanki i trafił do Auschwitz, gdzie współorganizował ruch oporu w obozie i był autorem raportu o organizowanym w tym miejscu przez Niemców ludobójstwie.
BERLIN ZDOBYTY …
W końcu kwietnia pani Anna Pikulska – Brembor zorganizowała wycieczkę do Berlina i kompleksu basenów, zjeżdżalni i egzotycznej roślinności – Tropical Island. W wycieczce wzięła udział młodzież z całej szkoły. Pierwszy dzień poświęciliśmy na zabawę w basenach, zjeżdżalniach, oglądanie flamingów, grze w piłkę wodną i pływanie w rwącej „Amazonce”. Więcej…
ŁĄCZY NAS PAMIĘĆ – POWSTANIE W GETCIE WARSZAWSKIM
19 IV 1943 r. POWSTANIE W GETCIE WARSZAWSKIM – ŁĄCZY NAS PAMIĘĆ
19 kwietnia przypada 75. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim, zorganizowanego przez Żydowską Organizację Bojową i Żydowski Związek Wojskowy. Na wkraczających do getta Niemców posypały się strzały i spadły butelki z benzyną, kilkuset powstańców podjęło nierówną walkę z okupantem. Więcej…
Wykład pracownika IPN-u w Grubnie
W poniedziałek gościliśmy w naszej szkole na kole historycznym pracownika IPN-u z Bydgoszczy pana Mirosława Sprengera, który poprowadził wykład i pokazał prezentację dotyczącą Polskiego Państwa Podziemnego (PPP). Więcej…
Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów
Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką – 24 marca 2018
„24 marca po raz pierwszy obchodzimy nowe święto państwowe – Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Tego dnia minęły dokładnie 74 lata od zamordowania przez Niemców bohaterskiej rodziny Ulmów z Podkarpacia oraz ukrywanych przez nich Żydów.
PATRIOTYZM NA SPORTOWO – BIEG PAMIĘCI ŻOŁNIERZY WYKLĘTYCH
W niedzielę 4 marca odbył się organizowany przez 3 Batalion Drogowo – Mostowy z Chełmna Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Można było w ten dzień, już po raz drugi w Chełmnie, zaprezentować swój patriotyzm na sportowo. Biegnący oddali cześć i złożyli kwiaty pod tablicą upamiętniającą Polaków „Deportowanych na Wschód i zamęczonych przez NKWD i UB w latach 1939 – 1956”. W imieniu naszej szkoły uczyniła to pani dyrektor Edyta Chrapińska. Uczestnicy biegli z Placu Wolności na chełmiński rynek i z powrotem trasę liczącą 1963 m. Długość trasy była symboliczna, ponieważ w 1963 r. zginął w obławie Józef Franczak ps. „Laluś”, ostatni żołnierz wyklęty.
Antykomunistyczne podziemie zbrojne walczyło z narzuconą naszemu krajowi dyktaturą. Zorganizowane struktury tworzyły takie m.in. organizacje jak: Delegatura Sił Zbrojnych, Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” czy Narodowe Zjednoczenie Wojskowe. Liczbę członków wszystkich antykomunistycznych organizacji szacuje się na ok. 120 tysięcy. Najbardziej znanymi ”wyklętymi – niezłomnymi” byli m.in. mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, rotmistrz Witold Pilecki czy mjr Hieronim Dekutowski „Zapora”, zamordowani po wcześniejszych, bardzo ciężkich, pełnych tortur śledztwach. W okresie PRL-u ludzi tych nazywano „bandytami”, „faszystami”, „zaplutymi karłami reakcji”. Dziś m.in. dzięki działaniom historyków z IPN-u i oddolnym inicjatywom przywraca się ich narodowej pamięci.
Piotr Sołtysiak
1 marca Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych
1 marca przypada Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych, czyli członków antykomunistycznego podziemia, którzy już od 1944 r. stawili czoła próbie narzucenia Polsce komunistycznego systemu. Jednym z takich żołnierzy był Alfons Jan Jarocki, którego grób znajduje się na chełmińskim cmentarzu.
WYSTAWA IPN PT. POLSKIE PAŃSTWO PODZIEMNE
Od piątku można w naszej szkole obejrzeć wystawę Instytutu Pamięci Narodowej pt. „Polskie Państwo Podziemne”. Wystawa opowiada o stworzonej 27 września 1939 r., jeszcze w obleganej przez Niemców Warszawie, konspiracyjnej strukturze oporu wobec niemieckiego, a w praktyce również sowieckiego najeźdźcy. W okrążonej stolicy powstał zalążek konspiracyjnego wojska pod nazwą Służba Zwycięstwu Polski, a potem również jego kolejne emanacje: Związek Walki Zbrojnej i Armia Krajowa.
Akademia Niepodległości w 100. rocznicę odrodzenia Rzeczypospolitej Polskiej
We wtorek w Muzeum Ziemi Chełmińskiej nasza młodzież wzięła udział w inauguracji Akademii Niepodległości z okazji zbliżającej się w listopadzie 100 rocznicy odzyskania niepodległości. Spotkanie rozpoczął prof. zw. dr hab. Mirosław Golon, Dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku, który przypomniał o wadze tego wydarzenia i podkreślił, że wolność to dar, który musimy szanować jako najwyższe dobro i być świadomi jej wagi i kruchości zarazem.
155 rocznica wybuchu powstania styczniowego
22 stycznia 1863 r. wybuchło największe XIX- wieczne polskie powstanie niepodległościowe. Rozpoczęło się ono w skrajnie niesprzyjających warunkach pogodowych, a zostało przyspieszone branką, czyli poborem do rosyjskiej armii. Chcąc uniknąć poboru, młodzi spiskowcy uciekli do lasów i zorganizowali się w oddziały partyzanckie, atakując żołnierzy rosyjskich. W czasie trwania walk odbyło się około 1200 bitew i potyczek, a przez szeregi powstańców przewinęło się ok. 200 tys. ludzi. Władze powstańcze uznały, że powstało „tajemne” państwo polskie w granicach sprzed rozbiorów. W czasie trwania walk odwołano się m.in. do idei Rzeczpospolitej Trojga Narodów- obok godła Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego przedstawiona została również postać Archanioła Michała, patrona Rusi. Najdłużej walczącym oddziałem powstańczym był bijący się na Podlasiu oddział księdza Stanisława Brzóski. Sam ksiądz został ujęty i powieszony na rynku w Sokołowie Podlaskim 23 maja 1865 r. Tym samym zakończył się ostatni niepodległościowy zryw Polaków w XIX w. Idee powstania styczniowego były niezwykle żywe w II RP, odwoływał się do nich m.in. marszałek Józef Piłsudski. Kiedy w 1925 r. odsłonięto w Warszawie Grób Nieznanego Żołnierza, pierwszą wartę przy nim pełnili weterani powstania styczniowego.
Piotr Sołtysiak
Powrót do macierzy
POWRÓT CHEŁMNA DO POLSKI I WIZYTA GEN. J. HALLERA.
Chełmno powróciło do Polski 22 stycznia 1920 r., po 148 latach odcięcia od reszty kraju pruskim zaborem. W dniu tym do miasta wkroczyły oddziały wojska polskiego, a władzę przejęli polscy urzędnicy. W czwartek 29 stycznia 1920 r. do Chełmna rannym pociągiem o godzinie 10 przybył gen. Józef Haller. Na peronie witała go kompania honorowa i przedstawiciele władz miasta, bractw, towarzystw i cechów, a także zwykli obywatele. Mieszkańcy pozdrowili przybyłego generała okrzykiem „Niech żyje”. Po ceremonii na dworcu Haller udał się w kierunku Bramki, gdzie klęknął i pomodlił się. Tu też został powitany chlebem i solą, a następnie pojechał na rynek, gdzie kroczył przed frontem stojących na baczność żołnierzy. Zwiedzał również klasztor i zatrzymał się, by popatrzeć na dzielnicę Rybaki i widok na Wisłę. Po krótkim pobycie generał udał się następnie do Grudziądza. Nie była to jednak jego jedyna wizyta w mieście, gdyż mieszkając później w pobliskim Gorzuchowie, często je odwiedzał. Tym sposobem Chełmno, podobnie jak i całe Pomorze, zostało przyłączone do odrodzonego państwa polskiego i było jego nieodłącznym elementem aż do kolejnej zawieruchy dziejowej, która rozpoczęła się w 1939 r.
Wolna i niepodległa
W 1795 r. nastąpił III rozbiór i Polska została wymazana z mapy Europy. Pomimo aliansu z Napoleonem i dziewiętnastowiecznych powstań niepodległościowych: listopadowego, krakowskiego i styczniowego – nie udało się Polakom odzyskać niepodległości. Kiedy walka drogą zbrojną, ze względu na współpracę zaborców, okazała się niemożliwa, postanowiono wzmacniać świadomość narodową, a poprzez to dążyć w dalszej perspektywie do niepodległości, działając w ramach pracy organicznej i pracy u podstaw. Ku „pokrzepieniu serc” tworzyli również artyści, m.in. Sienkiewicz, Orzeszkowa czy Matejko.