Dnia 10 grudnia 2013 roku odbyło się spotkanie członków  Koła historycznego , którego tematem był Holokaust. Terminem tym określa się zagładę Żydów podczas II wojny światowej, dokonaną przez Niemców głównie na ziemiach polskich. Pierwotnie termin ten oznaczał w starożytności ofiarę całopalną. Sami Żydzi ludobójstwo na swoim narodzie nazywają po hebrajsku Shoah, by odróżnić je od dobrowolnej ofiary,  jaką w religijnym ujęciu w starożytności był holokaust. W wyniku zagłady podczas II wojny światowej zamordowano około 6 milionów Żydów, w tym około 90 procent Żydów polskich.

 

Proces mordowania wyznawców judaizmu rozpoczął się w chwili wybuchu II wojny światowej (choć oczywiście poprzedzony był m.in. ustawami norymberskimi w Niemczech w 1935 r. , czy kryształową nocą w 1938 r. ). We wrześniu 1939 r. niemieckie grupy operacyjne Einsatzgruppen der Sicherheitspolizei,  działające na zapleczu frontu w Polsce,  mordowały Żydów i Polaków, dewastowały synagogi, sporządzały spisy Żydów, nakładały na nich ogromne kontrybucje. Jesienią tego roku pojawił się plan utworzenia „rezerwatu” dla Żydów na Lubelszczyźnie, a latem 1940 zastąpił go projekt  wysiedlenia wyznawców judaizmu na Madagaskar.. Zaczęto też tworzyć dla nich specjalnie wydzielone dzielnice zwane gettami. Pierwsze z nich powstało w Piotrkowie Trybunalskim 8 października 1939 r.; było to jeszcze tzw. getto otwarte. Od drugiej połowy 1940 i w 1941 r. nastąpił proces przekształcania gett otwartych w  zamknięte, odgrodzone zasiekami z drutu kolczastego, murami itp. Do połowy 1941 r. istniało w Generalnym Gubernatorstwie około 400 gett. W początkach 1941 r. Niemcy rozpoczęli proces koncentracji narodu żydowskiego w gettach usytuowanych w większych miejscowościach. 15 października 1941 r. wprowadzono karę śmierci za opuszczanie getta bez pozwolenia, a także taką samą karę dla osób, które pomagały Żydom w ucieczce, bądź ich ukrywały.

 

Po ataku 22 czerwca 1941 r. na ZSRR za oddziałami frontowymi szły formacje SS tzw. Einsatzgruppen, które dokonywały masowych mordów na narodzie wybranym. Ocenia się,  iż w/w oddziały wymordowały około 1 250 000 Żydów radzieckich. Największego mordu dokonano w Babim Jarze niedaleko Kijowa, gdzie wymordowano w ciągu kilku dni około 35 tys. ludzi.

 

Dnia 20 stycznia 1942 r. na przedmieściach Berlina w Wannsee, zebrani wysokiej rangi funkcjonariusze i urzędnicy III Rzeszy, podjęli decyzję o „ostatecznym rozwiązaniu  kwestii żydowskiej”. Za tym eufemistycznym określeniem kryła się zgoda na zagładę Żydów tym razem w wersji „przemysłowej”. Niemcy nadali akcji wymordowania narodu wybranego kryptonim „akcja Reinhardt”. Mordów dokonywano w niemieckich obozach koncentracyjnych m.in. w Auschwitz – Birkenau, Treblince, Majdanku, Sobiborze, Chełmnie nad Nerem.

 

Osobnym tematem, któremu będą poświęcone inne zajęcia,  jest stosunek Polaków wobec Holokaustu. Bez wątpienia obok postaw osób ratujących Żydów w ramach „Żegoty”, czy też indywidualnie, którzy otrzymali za swą postawę medale Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, byli też szmalcownicy, a także ci, którzy dokonali haniebnego inspirowanego przez Niemców mordu w Jedwabnem. Większość Polaków była jednak wobec zagłady obojętna lub odnosiła się do niej ze strachem i przerażeniem.

 

Na zakończenie zajęć pojawił się m.in. problem tzw. „polskich obozów koncentracyjnych”, który niekiedy,  tak jak w wypowiedzi prezydenta USA,  pojawia się w przestrzeni publicznej. Prowadzący zajęcia Piotr Sołtysiak starał się to tzw. kłamstwo oświęcimskie zdemontować i uwrażliwić uczniów, że nic takiego, jak polskie obozy, nie istniało, a oprócz Żydów z polskim obywatelstwem mordowanych w tych miejscach ginęli również Polacy nieposiadający korzeni żydowskich.

 

Piotr Sołtysiak