Dnia 3 grudnia 2012 r. odbyło się spotkanie Koła historycznego poświęcone Zakonowi Templariuszy. Pełna nazwa tego zakonu brzmiała Zakon Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona. Powstał w 1118 roku (lub, jak sądzi część historyków, w 1119 lub dopiero w 1120 roku), kiedy Hugo de Payens, Gotfrydem de Saint – Omer i towarzysze złożyli przed patriarchą Jerozolimy śluby ubóstwa, czystości, posłuszeństwa i walki za wiarę według reguły cysterskiej. Głównym celem działalności zakonu było utrzymywanie bezpieczeństwa na drogach i obrona miejsc związanych z życiem i działalnością Chrystusa.
Ich sentencja brzmiała Memento Finis (z łac. „pamiętaj o końcu”). Reguła łacińska składała się z siedemdziesięciu dwóch artykułów i dotyczyła obowiązków religijnych i wojskowych braci, ustalała porządek dnia, obejmowała kwestię ich doczesnych własności, hierarchii zakonu i posłuszeństwa. W 1147 roku papież Eugeniusz III nadał templariuszom godło. Był nim czerwony ośmiokątny krzyż, symbol męczeństwa, który noszono na białym habicie. Pieczęć zakonu przedstawiała dwóch rycerzy dosiadających jednego wierzchowca. Jej znaczenie nie jest całkowicie znane. Niektórzy twierdzą, iż wskazuje na ślub ubóstwa przy wejściu do zakonu, inni podejrzewają, że jest symbolem ducha braterstwa. Według trzeciej teorii dwaj rycerze z pieczęci są w istocie jedną osobą, raz jako wojownik i raz jako mnich. Kiedy w XIV wieku król Francji Filip IV Piękny rozpoczął aresztowania templariuszy w akcie oskarżenia, pieczęć oceniona została jako dowód praktyk homoseksualnych zakonu.
Flaga zakonu była podzielona na dwie części, jedną czarną i jedną białą (u góry i na dole – symbolizują pokój i wojnę), później wyglądała jak szachownica, a jeszcze później został dodany krzyż templariuszy.
Ideały reprezentowane przez templariuszy znalazły uznanie patriarchy jerozolimskiego i króla Baldwina II, który umieścił je w Pałacu Salomona i oddał do dyspozycji Świątynię Pańską w dzielnicy Templum, która do utraty Jerozolimy w 1187 roku pozostawała domem macierzystym zakonu. Charakter zgromadzenia i kierunki działalności znalazły wielkiego protektora w osobie Bernarda de Clairvaux. Zakon został wyłączony spod prawodawstwa biskupiego i był bezpośrednio podporządkowany papieżowi. Najwyższą władzą w zgromadzeniu była kapituła generalna, składająca się z przedstawicieli wszystkich grup zakonnych. Zbierała się ona pod przewodnictwem wielkiego mistrza, decydowała o najważniejszych sprawach zakonu i wybierała ze swego grona urzędników zakonnych. W przerwach między posiedzeniami kapituły rządy sprawował wielki mistrz wraz z dwoma komandorami oraz innymi wyspecjalizowanymi funkcjonariuszami. Członkowie zgromadzenia dzielili się na cztery grupy: braci rycerzy, braci służebnych – giermków, kapelanów włączonych do zakonu po 1163 roku oraz służby i rzemieślników.
Wkrótce po synodzie w Troyes, dzięki umiejętnie prowadzonej akcji propagandowej, templariusze uzyskali na terenie Ziemi Świętej i Europy szereg nadań. Administracyjnie zakon był podzielony na prowincje na Bliskim Wschodzie i w Europie.
Nowe bractwo wypełniło lukę w wewnętrznej organizacji kolonialnego państwa Franków. Początkowo spełniało tylko rolę policji, patrolując drogi i zwalczając opór ludności miejscowej – muzułmańskiej i chrześcijańskiej, zyskując tym uznanie i popularność króla i możnych. Również duchowieństwo przyjęło z zadowoleniem powstanie rycerskiego bractwa. Rola templariuszy w kolejnych latach bardzo wzrosłą, było to związane ze zwiększeniem się ich liczebności, kiedy to stali się jedną z ważniejszych sił militarnych w Ziemi Świętej. Posiadali oni na Wschodzie wiele obronnych fortec, które powierzono im w obronę. Stanowili załogę wielu twierdz, zamków, warowni i miast. Uczestniczyli również w wielu bitwach w Ziemi Świętej jak i poza nią.
Templariusze czerpali dochody z hodowli zwierząt i uprawy gruntów rolnych. Posiadali patronaty nad kościołami, pobierali opłaty celne, zbierali datki przeznaczone na wyprawy krzyżowe. Zajmowali się na dużą skalę handlem i operacjami finansowymi, co legło u podłoża legend o ich niesamowitym bogactwie. Otrzymywali również wiele nadań od możnych ówczesnego świata.
Gdy w 1291 roku upadło Królestwo Jerozolimskie, templariusze przenieśli się na Cypr, a później do Francji.
Król Francji Filip IV Piękny, będąc zadłużonym u templariuszy, rozkazał 13 października 1307 roku uwięzić członków zakonu we Francji, zarzucając im herezję, świętokradztwo, innowierstwo, czary, rozpustę, kult bożka Bafometa, odstępstwo od wiary i spiskowanie z Saracenami. Po długotrwałym procesie sobór w Vienne w 1311 r. zdecydował o kasacji zakonu templariuszy. Jego majątki we Francji zostały skonfiskowane, wielu templariuszy po uprzednich torturach poniosło śmierć przez spalenie na stosie, w tym wielki mistrz Jakub de Molay, który zakończył życie 18 marca 1314 r.
Piotr Sołtysiak
