W dniu 7 stycznia 2013 Koło historyczne gościło panią Annę Soborską – Zielińską,  pracownika Muzeum Ziemi Chełmińskiej i autorkę kilku książek o Chełmnie. Już po raz drugi pani Ania była gościem naszego koła, tym razem opowiadała o chełmińskich pomnikach i tablicach pamiątkowych. Taki zresztą też tytuł nosi jedna z napisanych przez autorkę książek. Praca ta jest podzielona na 3 części:

 

-nieistniejące pomniki i tablice pamiątkowe,

-niezrealizowane projekty pomników i tablic pamiątkowych,

-istniejące obecnie pomniki i tablice pamiątkowe.

 

Pani Ania powiedziała,  iż ogółem w Chełmnie jest 85 pomników i tablic pamiątkowych. Tablice i pomniki ze względu na treść są podzielone  na następujące grupy: upamiętniające miejsca i osoby, które odegrały ważną rolę w historii miasta, erekcyjne – informujące o powstaniu instytucji czy budynku, poświęcone konkretnym wydarzeniom,  upamiętniające nadanie imienia szkołom, upamiętniające poległych i zamordowanych     podczas II wojny światowej oraz po jej   zakończeniu.

 

Na spotkaniu z młodzieżą prelegentka  omówiła pomnik poległych Żołnierzy Armii Czerwonej i następujące  tablice:

 

– Tablicę poświęconą pamięci Hrabiny Antoniny Broel-Plater

 

– Dwie tablice pamiątkowe znajdujące się na terenie klasztoru Sióstr Miłosierdzia

 

– Tablicę pamiątkową na domu, gdzie mieszkał i tworzył Antoni Piotrowicz .

 

Szczególne zainteresowanie uczniów przykuła opowieść o pomniku Żołnierzy Armii Czerwonej, których cmentarz początkowo znajdował się na Rynku, a następnie  po akcji ekshumacyjnej z 1947 r. został przeniesiony na miejsce obecnej lokacji przy Alei 3 Maja. Podczas prac renowacyjnych na chełmińskim rynku w 2012 r. odkryto ludzkie ciała należące do żołnierzy Armii Czerwonej. Po dokładnym oczyszczeniu okazało się, iż w grobie było złożonych 21 osób (19 mężczyzn, 1 kobieta i jedna osoba, której płci nie dało się ustalić). Najmłodszy mężczyzna miał ok. 17-20 lat,  zaś najstarsi mogli liczyć ok. 65. Kobieta w chwili śmierci miała ok. 25-30 lat. Po zbadaniu szczątek przez panią Soborską – Zielińską odbył się ich ponowny pochówek w dniu  27 lipca 2012 r.  Żołnierzy złożono do 6 trumien i pochowano na cmentarzu wojennym przy al. 3 Maja. Pogrzeb odbył się w obrządku prawosławnym i katolickim. Wielu młodych mieszkańców Chełmna po raz pierwszy mogło dzięki relacji pani Ani dowiedzieć się o szczegółach prac ekshumacyjnych i o żmudnej pracy układania kości, które odbywało się w kaplicy św. Marcina, a także przyjrzeć zdjęciom  szczątek i przedmiotom przy nich znalezionym. Na zakończenie spotkania  pani historyk z Muzeum Ziemi Chełmińskiej podzieliła się szczegółami żmudnej badawczej pracy,  jaką musi przejść każdy badacz, nim napisze książkę o tematyce historycznej.

 

Piotr Sołtysiak