Od tygodnia w naszej szkole można obejrzeć wystawę poświęconą odzyskaniu przez Chełmno niepodległości. Na 13 planszach pokazano zdjęcia ze stycznia 1920 r. a także z lat 20. i 30. minionego wieku. 22 stycznia 1920 r. po niemal 150 latach zaborów Chełmno powróciło w granice Polski. W tym dniu do miasta dotarły oddziały Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Pruszyńskiego i pierwszego dowódcy twierdzy Chełmno płk. Marina Żegoty Januszajtisa.

Mimo silnego mrozu miasto było udekorowane, przybywające wojsko witały bramy triumfalne, girlandy ze świątecznych gałązek i biało czerwone flagi. Na centralnym placu miasta nastąpiło oficjalne powitanie gen. Pruszyńskiego i płk. Januszajtisa przez powiatowego delegata Rady Ludowej dr. Ossowskiego i przekazanie im całości władzy nad miastem. W wojsku widziano wybawców, którzy przynieśli wolność po niemal 150 latach pruskiej niewoli. Tłum zgromadzony na Rynku odśpiewał wspólnie hymn i wiwatował podczas defilady zgromadzonych oddziałów polskiej armii. 22 stycznia 1920 r. miasto wieczorem przedstawiało wspaniały widok na ulicach był gwar, pełno żołnierzy, świętowano powrót Chełmna do Polski.

Podobne uroczystości powtórzyły się gdy 29 stycznia, gdy do miasta przybył dowódca Błękitnej Armii wyzwalającej Pomorze gen. Józef Haller. Generał był witany owacyjnie na dworcu kolejowym przez księdza proboszcza dr Rogala. Hallera witano także przed Bramką (gdzie u wrót grodu poczęstowano go chlebem i solą) i na Rynku. Generał spotkał się również w starostwie z władzami miasta i przedstawicielami wszystkich stanów społecznych. Po pobycie w mieście generał udał się w dalszą podróż do Grudziądza.

Rok 1920 to rok powrotu do Polski Pomorza, ale proces kształtowania granic naszego kraju jeszcze się nie zakończył. Dla mieszkańców Chełmna była to jednak bardzo ważna cezura oznaczającą od tej pory życie w wolnej Polsce.

Do świeżo odzyskanej niepodległości bez wątpienia przyczyniło się Wojsko Polskie, które złożyło bardzo dużą daninę krwi, walcząc o kształt granic II RP. Wprawdzie oba chełmińskie pułki (66 Pułk Piechoty i 8 Pułk Strzelców Konnych) powstały nieco później, bo w 1919 i 1921 r., niemniej jednak tworzący je żołnierze już wcześniej zaangażowali się w dzieło odbudowy kraju.

Piotr Sołtysiak

Opracowano na podstawie A. Soborska – Zielińska, Chełmno i jego mieszkańcy na Starej fotografii. Większość zdjęć na wystawie pozyskano nieodpłatnie z Muzeum Ziemi Chełmińskiej i strony www.fotopolska.eu

Autorzy wystawy: Maria Małecka i Piotr Sołtysiak