Projekt IPN pt. “Łączka” i inne miejsca poszukiwań ofiar terroru komunistycznego


Sześciu uczniów naszej szkoły: Kamil Marczak, Stanisław Coch, Patryk Korczak, Kacper Domagalski, Adam Bona i Tymoteusz Jakubowski biorą udział w projekcie edukacyjnym IPN pt.“Łączka” i inne miejsca poszukiwań ofiar terroru komunistycznego. W cyklu trzech spotkań w siedzibie IPN w Bydgoszczy panowie poznają pracę historyków, archiwistów, archeologów, genetyków zajmujących się pracami poszukiwawczymi i identyfikacyjnymi, dzięki którym udało się przywrócić nazwiska zamordowanym przez polskich komunistów ponad 200 działaczom antykomunistycznego podziemia. Ludzi tych, by zatrzeć jeszcze pamięć o nich, pochowano w bezimiennych dołach, które czasami znajdowały się na cmentarzach, terenach więzień czy w lesie. Najbardziej znanym takim miejscem pochówku jest tzw. „Łączka” (stąd też nazwa projektu) na cmentarzu powązkowskim w Warszawie, gdzie komuniści zakopali w bezimiennych dołach żołnierzy podziemia komunistycznego, a później uczynili w tym miejscu śmietnik. W Bydgoszczy takie ofiary grzebano m.in. na cmentarzu przy ul. Kcyńskiej. Nasi uczniowie na zajęciach w tym mieście, dzięki pani Annie Jakubowskiej, poznali pracę archiwistów, mieli możliwość dotknięcia dokumentów śledczych i procesowych z lat 40. XX wieku i zobaczenia sal oraz nowoczesnych szaf, gdzie przechowywane są te akta. Tymoteusza zainteresował proces otrzymywania wglądu do tych akt przez członków rodziny osób represjonowanych, a Stanisław dopytywał o szczegóły służby wojskowej jednego z jego krewnych. W dalszej części zajęć uczniowie wysłuchali wykładu jednej z najlepszych ekspertów w dziedzinie upamiętniania ofiar terroru komunistycznego na Pomorzu, pani dr Alicji Paczoska – Hauke, która opowiedziała o swoich pracach badawczych.

Praca jej nierzadko przypomina pracę detektywa, który mozolnie składa rozsypane w wielu miejscach „puzzle”, czyli m.in. bada archiwa, rozmawia z członkami rodzin, czyta zgromadzoną literaturę, przegląda materiały ikonograficzne, prowadzi pracę w terenie np. rozmawia z grabarzami na temat zmian na cmentarzach i położenia bezimiennych grobów itp. Na koniec nasi uczniowie dostali od pani dr Hauke fragmenty dokumentów i mieli na ich podstawie powiedzieć kilka zdań o dziewiętnastoletnim żołnierzu Stanisławie Kamińskim. Wśród dokumentów był m.in. przejmujący wiersz Stanisława, który przepisała jego siostra i za to tylko trafiła na kilka lat do więzienia. Sześciu naszych uczniów uczestniczących w projekcie będzie miało również za zadanie wykonać 2 minutowa etiudę filmową propagującą prace związane z poszukiwaniem ofiar reżimów totalitarnych. Piotr Sołtysiak