3 maja 1791 r. posłowie w Warszawie dokonali jednego z najważniejszych czynów w dziejach polskiego państwa, czynu, który w zamyśle miał zmienić ustrój Polski i zreformować jego prawo, a także był wiatrem odnowy życia politycznego i społecznego. Tym dziełem była oczywiście konstytucja 3 maja, uznawana za pierwszy tego typu akt w Europie, której 230 rocznice właśnie obchodzimy. Konstytucja wprowadzała monarchię konstytucyjną, monteskiuszowski trójpodział władzy, znosiła szkodliwe liberum veto, a tron miał być od tej pory dziedziczny. Ustawa ta wzmocniła również prawa polityczne mieszczan z miast królewskich, grupy, która do tej pory była niedowartościowana w stosunku do swego znaczenia ekonomicznego i społecznego, a także choć jeszcze mgliście mówiła o poprawie losu chłopów.

Zdradziecka konfederacja targowicka i agresywna polityka Rosji i Prus doprowadziły do upadku konstytucji, jednak fakt jej zaistnienia pokazał, że jej twórcy byli w stanie myśleć o Polakach w kategoriach wspólnoty, przedkładając interes narodowy, nad partykularne korzyści poszczególnych stanów czy jednostek. Konstytucja była wyrazem suwerennej woli narodu chcącego zachować niepodległość.

Piotr Sołtysiak